واحد آموزش سلامت مرکز بهداشت شهرستان اسلام آبادغرب
خانم پرستو ملکی -مسئول واحد آموزش سلامت
(( به تحقیق از سوی خدا برای شما نور و کتاب آشکاری آمده است که پروردگار بوسیله ی آن کسی را که خشنودی پروردگار را پیروی می کند، به راههای سلامت هدایت می نماید )) – قسمتی از آیات 15 و 16 سوره مبارکه مائده
از آنجا که تامین سلامت و حفظ و ارتقای ان یک مقدمه ی لازم برای حفظ حیات ، شکوفایی عمر و بهره گیری شایسته از زندگانی است، لذا در آیین حیات بخش اسلام این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است و بسیاری از احکام اسلامی به شکل های مختلف به آن توجه شده است. اصولا با نگاهی به احکام اسلامی درمی یابیم که بهداشت حقیقتا جزیی از معارف اسلامی است و اگر ما در زمینه ی بهداشت از دیگران عقب تریم این، نشانی از کم توجهی ها و کاستی های ما در اجرای دستورات حیات بخش اسلامی است.
موضوع ارتقای سلامت امروزه به عنوان یک مفهوم کلیدی در راستای توسعه ی جوامع به حساب می آید. چرا که انسان سالم محور توسعه ی پایدار محسوب شده و سلامتی نیز ابعاد گسترده ای همچون سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را در برمی گیرد. آموزش سلامت آن بخش از مراقبت های بهداشتی است که بر تاثیر عوامل رفتاری بر سلامت تاکیر نموده و با مردمی آغاز می شود که سالم بوده و علاقمند به توسعه ی معیارهای سلامت فردی و اجتماعی هستند و به آنها در گسترش شیوه های زندگی مؤثر در حفظ و ارتقای سلامت کمک می کند. آموزش سلامت ترکیبی از تجارب یادگیری تسهیل کننده و اتخاذ داوطلبانه ی رفتار سالم است که منجر به تامین و ارتقای سلامت شده و ترکیبی از حمایت های آموزشی، ساختاری، اقتصادی و محیطی برای تعالی رفتار سالم است. بدیهی است نیل به این هدف نیازمند همکاری و مشارکت گسترده ی کلیه ی سازمان ها و نهادهای اجتماعی می باشد.
کلیات واحد آموزش سلامت:
در گزارش سال 2000م. کمیته ی واژه شناسی ارتباطات ، عبارت «آموزش سلامت» به صورت « ترکیبی از تجارب آموزشی برنامه ریزی شده برای پشتیبانی از افراد، گروهها و جوامع انسانی به منظور کسب داده ها و مهارت های مورد نیاز برای اخذ تصمیمات کیفی بهداشتی » تعریف شده است.
بیان دیگری که از سوی دو تن از متخصصین علم آموزش بهداشت به نام های دکتر گرین و دکتر کروتر در سال 199م. ارایه شده است، آموزش سلامت را چنین تعریف می کند: « ترکیبی از تجارب یادگیری و آموزشی طراحی شده برای تسهیل اعمال داوطلبانه ی منجر به سلامت ».
موضوع ارتباطات برای تغییر رفتار – که هدف نهایی آموزش سلامت می باشد - روز به روز در حال تکامل است که این امر،سیاستگذارن و مجریان پروژه های ارتباطی را نیازمند آموزش و بازآموزی مداوم راهکارها و روش های نوین ارتباطی می سازد. برقراری ارتباط استراتژیک برای سلامت، علاوه بر تغییر رفتارهای فردی، در بهبود رفتارهای گروهی و جمعی (در قالب تغییر هنجارهای اجتماعی) نیز مفید و مؤثر است. مبحث ارتباطات در آموزش بهداشت و مقوله ی سلامت، رخدادی فرعی و جانبی نبوده که با شکست سایر مداخلات آغاز شود و تنها زمانی مؤثر است که به هنگام و آگاهانه برای تعیین مسیر حرکت سیستم سلامت، به کار رود.
بیش از 50 سال است که آموزش سلامت در ایران تشکیلات سازمانی دارد ولی با وجود چنین سابقه ی طولانی، این بخش شاهد فراز و نشیب های بسیاری بوده است. ماهیت میان رشته ای و هماهنگ کنندگی آموزش سلامت باعث می شود تا این واحد در ارتقای شاخص های سایر واحدها نقش مهمی داشته و برخی از شاخص های ارزیابی کننده ی آن با سایر واحدها ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد که این موضوعف خود بیانگر نقش کلیدی و انکار ناپذیر واحد آموزش سلامت می باشد.
امروزه می توان آموزش دهندگان سلامت را در حال فعالیت در موقعیت های گوناگون اجتماعی از جمله مدارس ( از پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی )، محل های کار ( ادارات، کارگاهها و کارخانجات تجاری و صنعتی و...)، مراکز مراقبت های بهداشتی- درمانی و بیمارستان ها مشاهده کرد.
شرح وظایف واحد آموزش سلامت ستاد مرکز بهداشت شهرستان:
1. اجرای برنامه های ابلاغ شده از طرف واحد آموزش سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه
2. برنامه ریزی برای انجام نیازسنجی آموزشی بر اساس اولویت های سلامت شهرستان
3. طراحی برنامه های آموزشی بر اساس نتایج حاصل از نیازسنجی آموزشی و سایر شواهد در شهرستان
4. ارایه ی مشاوره فنی در زمینه آموزش و ارتقای سلامت به واحدهای زیر مجموعه شبکه و سایر سازمانها، ادارات و نهادها در شهرستان
5. آموزش کارکنان ستادی شبکه بهداشت و درمان شهرستان در موضوعات آموزشیف ارتباطیف اطلاع رسانی و ارتقای سلامت
6. برنامه ریزی برای انتقال مهارت های آموزشی، ارتباطی و اطلاع رسانی به اعضای تیم سلامت
7. ارزشیابی برنامه های آموزش و ارتقای سلامت و نظارت بر رعایت استانداردها در فرایندهای آموزش سلامت شهرستان
8. مشارکت در طراحی و اجرای بسیج های اطلاع رسانی آموزشی در سطح شهرستان
9. توزیع منابع مالی برنامه های آموزش و ارتقای سلامت در شهرستان
10. جلب حمایت و همکاری درون بخشی برای پیشبرد برنامه های آموزش و ارتقای سلامت شهرستان
11. مشارکت در طراحی و اجرای برنامه های جلب حمایت و مشارکت سازمان هاف ادارات و نهادهای دولتی و غیر دولتی شهرستان برای پیشبرد اهداف آموزش و ارتقای سلامت
12. همکاری با رسانه های جمعی شهرستان در طراحی و اجرای برنامههای آموزش سلامت عمومی
13. مشارکت در ایجاد و توسعه ی محیط های حامی سلامت (مانند پایگاههای مقاومت بسیج، بیمارستان های مروج سلامت، مدارس مروج سلامت و جوامع ایمن) در شهرستان
14. مشارکت در شناسایی و تحلیل تعیین کننده های اجتماعی سلامت با هدف تعیین اهداف مداخلات آموزش و ارتقای سلامت در سطح شهرستان
15. مشارکت در طراحی و اجرای برنامه های ترویج سبک زندگی سالم با استفاده از رویکردهای مناسب در شهرستان
16. توسعه ی برنامه های مشارکتی و تقویت تشکل های داوطلبانه در حوزه ی سلامت شهرستان
17. مشارکت در گسترش برنامه های سلامت در مراکز آموزشی، محیط های کاری، مراکز ارایه خدمات سلامت و مکان های عمومی در سطح شهرستان
18. همکاری با سایر واحد های معاونت بهداشتی در طراحی و اجرای مداخلات سلامت در شهرستان
19. مشارکت در طراحی و اجرای برنامه های مرتبط با مناسبت های سلامت در سطح شهرستان
20. جمع آوری، تحلیل، گزارش و بازخورد آمار مربوط به فعالیت های آموزش سلامت مراکز بهداشتی- درمانی تابعه
21. حمایت از تولید و توسعه ی منابع علمی، رسانه ها و بانک های اطلاعاتی آموزش و ارتقای سلامت در شهرستان
22. مشارکت در طراحی و اجرای پ‍ژوهش های کاربردی در حوزه آموزش و ارتقای سلامت در شهرستان
23. شناسایی و حمایت از ایده های نوآورانه در زمینه ی آموزش و ارتقای سلامت منطقه
24. همکاری با بخش آموزشی دانشگاه برای انتقال مهارت های آموزش و ارتقای سلامت به دانشجویان رشته های علوم پزشکی و معرفی رویکردها و برنامه های جدید آموزش سلامت در شهرستان