هپاتیت های ویروسی:
هپاتیت های ویروسی از جمله عفونتهای انسانی هستندکه بطور اولیه کبد را گرفتار میکنند و یکی از عوامل مهم مرکز ومیر انسان در سطحجهان میباشند، هرساله حداقل یک میلیون نفر از جمعیت جهان در اثر ابتلا ، به هپاتیتهای ویروسی تلف می شوند در طی دهه اخیر پیشرفتهای چشمگیری در زمینه پیشگیری ،درمان هپاتیت های ویروسی و بالاخص استفاده بهینه از روشهای مهندسی ژنتیک وبیوتکنولوژی حاصل شده است . در این مقاله جمع بندی پیرامون تازه ترین اطلاعات موجودراجع به اپیدمیولوژی هپاتیت های ویروسی در ایران و جهان و جدیدترین روشهای تشخیصی ودرمانی هپاتیت های صورت گرفته است.
انواع هپاتیت های ویروسی :
تاکنون 7 نوع ویروس هپاتیت انسانی شناخته شده است: (TTV،G،E،D،C،B،A)و پیش بینی می شود انواع بیشتری نیز درآینده شناخته شموند .در بررسی بیمارانی که دچار حمله حاد هپاتیت می شوند و یا با علائم هپاتیت مزمن مراجعه می کنند هنوز در10% تا 20% موارد علت ناشناخته باقی می ماند ، انواعی از ویروسهای هپاتیت که هنوز کشف نشده اند مسئول این موارد باشند
ویروس هپاتیت AوBاز نوع RAN ویروس و بدون پوشش و ویروسهای CوDوG از نوع RANویروس پوشش دار میباشد . ویروس B نوع DNA ویروس (پوشش دارد ) ویروس جدید TTV که اولین بار در سال 1998 از انسان جدا شد از نوع ویروس DNA( بدون پوشش ) میباشد
هپاتیت B:
هپاتیت B هم اکنون به یک معضل جهانی تبدیل شده است . تخمین زده می شود که در حال حاضر بیش از 300 میلیون نفر ناقل هپاتیت B در جهان وجود دارند که از بین آنها هر سال یک میلون نفر در اثر بیمارذی کبدی ناشی از هپاتیت B فوت می شوند . تخمین زده میشود که در سرتاسر دنیا 2 میلیارد نفر شواهد سرولوژیک عفونت هپاتیت را داشته باشند که از این تعداد 350 میلیون نفر ناقل مزمن بوده و یک نفر از ایشان هر ساله در اثر سیروز و یا هپاتوسلولر سینوما می میرند .
در ایران به طور متوسط 3% مردم ناقل ویروس هپاتیت هستند ولی میزان شیوع در استانهای مختلف است . مثلاً در سیستان و بلوچستان بیش از 5% و در فارس 1/7% می باشد .
براساس یک مطالعه که بر روی 250000 نفر از اهدا کنندگان خون در تهران صورت گرفته است ، مشخص شده که 6/3% از مردان و 6/1% از زنان تهرانی HBsAg مثبت می باشند و نیز 37% از ان خون دهندگان داوطلب ، HBcAb مثبت نیز بودند و این مساله نشان دهنده این است که حدود 40% از افراد جامعه ما با این ویروس تماس داشته و عفونت را کسب کرده اند ، ولی فقط 3% آنها ناقل مانده اند.
در سرم بیماران ایرانی مبتلا به سیروز کبدی در 48% موارد HbcAbو در 51% موارد HBsAg یافت شده است همچنین 72% از مبتلایان به هپاتوسلولر کارسینوما دارایHbcAb و 46% دارای HBsAg شایعترین علت هپاتیت حاد و مزمن در بالغین و شایعترین علت سیروز کبدی و هپاتوسلولرکارسینوما در ایران میباشد مطالعات انجام شده در کشورمان نشان میدهد که انتقال مادر به جنین احتمالاً مهمترین روش انتقال در ایران میباشد . روشهای انتقال عفونت HBV در مناطق مختلف دنیا متفاوت است . مثلاً در جنوب شرقی آسیا و چین روش انتقال مادر به جنین شایعترین روش است در حالی که در کشورهای غربی و آمریکا مصرف وریدی مواد مخدر و روش جنسی شایعترین انتقال میباشد .
هپاتیت C :
آنتی بادی این ویروس برای اولین بار در سال 1989 از سرم افرادی که تحت عنوان هپاتیت های نه A و نه B
( Non A , Non B ) شناخته میشدند ، جدا شد و هم اکنون به عنوان دومین علت شایع بیماری مزمن کبدی ( بعد از هپاتیت چرب غیرالکلی NASH ) و نیز شایعترین علت پیوند کبد در آمریکا شناخته میشود
هپاتیت C بیماری فراگیری محسوب میشود . طبق گزارش سازمان جهانی بداشت 3% کل جمعیت جهان یعنی حدود 180 میلیون نفر آلوده به این ویروس هستند . از نظر پراکندگی جغرافیایی اروپای غربی و آمریکای شمالی از مناطق کم شیوع ، ژاپن از مناطق با شیوع متوسط و اروپای شرقی ، خاورمیانه و آمریکای جنوبی از مناطق با شیوع بالا محسوب میشوند . در امریکا حدود 4 میلیون بیمار آلوده وجود دارد . در ایران فقط 3/0% از خون دهندگان داوطلب تهرانی و کمتر از 10% بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن و یا سیروز HCV Ab مثبت بوده اند .
بالاترین میزان عفونت در سیستان و بلوچستان ( 5/1% ) و کمترین در فارس (2/0% ) گزارش شده است در گروههای خاص هموفیلی ، تالاسمی و همودیالیز شایعترین علت هپاتیت مزمن ، ویروس C است .
قبل از بررسی خونهای اهدایی از نظر این ویروس شانس انتقال از طریق خون 1 در 200 واحد خون بود . در حال حاضر با بررسی دقیق این شانس را به 1 در 103000 واحد رسانده شده و با دستیابی به تکنولوژی جدید NAT (Nucleic Acid Testing ) امید میرود این شانس به 1 در 5000000 واحد کاهش پیدا کند بنابراین روز به روز از اهمیت انتقال خون در انتشار این ویروس کاسته میشود . انتقال مادر به جنین در مورد ویروس هپاتیت C نادر و حداکثر 5% موارد را شامل میشود. در بین امریکاییهای آلوده 45% از طریق سرسوزنهای آلوده (IV Drug Abuser ) و 13% از طریق جنسی ، 3% از طریق انتقال خون و 1% از طریق مواجه شغلی ( مثل کادر پزشکی و ... ) مبتلا شده اند. مطالعه دیگری نشان میدهد خالکوبی و Tatto میتواند یکی از راههای اصلی انتقال باشد .
هپاتیت D :
این هپاتیت فقط در بیمارانی که قبلاً عفونت هپاتیت B داشته اند اتفاق می افتد و اطلاعات موجود نشان میدهد که بطور متوسط 5% ناقلین هپاتیت B در سطح جهان آلوده به این ویروس می باشند ولی گسترش جغرافیایی HDV با HBV مطابقت کامل ندارد و در برخی مناطق بیماران HBV مثبت HDV free میباشند
در ایران عفونت با HDV شایع بوده و بین 14% - 13% از ناقلین سالم HBV و نزدیک به 50% از بیماران با سیروز کبدی آنتی بادی علیه ویروس HDV را در خون خود دارند . باید توجه داشت که کیتهای تجاریت موجود برای HDV آنتی بادی علیه HDV Ag Total اندازه گیری میکند که این آنتی بادی با فاصله زمانی 1 تا 3 ماه از آلودگی در خون مثبت میشود ، لذا اگر تست منفیس در چند ماه آینده تکرار نشود همواره فراوانی HDV کمتر از حد واقعی تخمین زده خواهد شد . روش انتقال این ویروس شبیه هپاتیت B می باشد .
هپاتیتA
این ویروس شیوع جهانیداشته و پیش بینی میشود سالیانه 4/1 میلیون نفر در جهان مبتلا، شوند در بررسی کهتوسط Center for disease control and prevention (cdc) در سال 1997 انجام گرفت مواردعلامت دار هپاتیت a در همان سال 90000 نفر ( شامل 100 مورد مرگ و میر ) و مواردبدون علامت 000/800/1 نفر تخمین زده شد
- هپاتیت A عمدتاً از طریق دهانی – مدفوعی منتقل شده و در مناطقی که دارای وضعیت اجتماعی – اقتصادی پایینی هستند شیوعبیشتری دارد . در اغلب موارد ابتلا ، به هپاتیت Aسابقه ای از تماس ( دهانی – مدفوعی( با فرد مبتلا وجود دارد . تاکنون انتقال مادر به جنین گزارش نشده و انتقال ویروساز طریق خونی راه مهم و شایعی برای انتقال این ویورس نمی باشدOutbreak های اینویروس در افراد یک جامعه به علت آب آلوده نیز میتواند ایجاد شود
- انتقال ویروس هپاتیت A
1 - تماس فرد با فرد
2 - تماس هایهموسکسوئل
3 - تماس با آب با غذای آلوده:
- غذاهای دریایی خانم یا کم پخته
- غذاهای آلوده شده توسط افراد آلوده که با غذا سرو کار دارند .
- 4 کارکنانمد کودک ها یا کودکستان ها
5 - کارکنان مراکز سالمندان یا سایر مراکز عمومی
- 6 پرسنل نظامی
- 7 انتقال از طریق تزریق خون
- 8 انتقال از طریق موادمخدر داخل وریدی
- 9 عدم وجود هرگونه عامل خطر شناخته شده
آمار هایدهه گذشته نشان میدهد که اکثر کودکان کشورهای توسعه نیافته تا سن ده سالگی با اینویروس آلودگی پیدا میکرده اند (9) اما پیش بینی میشود ، که به علت بهبود وضعیتاقتصادی و معشیتی در کشورهای در حال توسعه درصد آلودگی در کودکان در سالهای آیندهروبه کاهش گذارده و درصد بیشتری از بالغین فاقد آنتی بادی محافظتی بر علیه اینویروس باشند .
مطالعات اپیدمیولوژیک در سال 1372 در کشورمان نشان داده که آنتیبادی بر علیه ویروس هپاتیت A در خون بیش از 95% افراد بالاتر از 35 سال وجود دارد
هپاتیت E
اولین بار در سال 1955 یک اپیدمی ( Water – born ) هپاتیت اتفاق افتاد که در آن حداقل 30000 بیمارمبتلا به زردی شدندو بررسیهای کامل تر نشان داد که این اپیدمی توسط ویروس جدیدی غیراز A بوده که هپاتیت E ناگمگذاری شد . امروزه ویروس هپاتیت E شایعترین علت اپیدمیهای هپاتیت دهانی – روده ای میباشد. علاوه بر نوع اپیدمیک انواع تک گیر ( Sporadic ) هپاتیت E در آسیا ، افریقا ، خاوریمانه و امریکای مرکزی می باشدبزرگترین اپیدمی این ویروس در شهرXingjian چین بوده که در سال 1986 تا 1998میلادی افزون بر صد هزار نفر را مبتلا ساخت
شایعترین راه انتقال این ویروساز طریق آب آلوده شده توسط مدفوع فرد مبتلا است و انتقال فرد به فرد درمورد این ویروس نادر است در ایران نیز تاکنون اپیدمی بیماری از غرب و شمالغرب کشور گزارش گردیده است که بدترین آن اپیدمی این ویروس در شهر کرمانشاه در سال 1387 میباشد
بیماریهای منتقله از غذا :
تأمین سلامت غذا در کنار تلاش برای تهیه غذا اهمیتی دو چندان دارد. مسئولیت مهم دولت‌ها تأمین سلامت زنجیره غذایی از مزرعه تا سفره است و برای عملیکردن آن همکاری بین بخشی وسیعی لازم بوده و هر بخش وظایف خود را باید بدرستی انجامدهد. یکی از مهمترین روشهای پایش سلامت این زنجیره ثبت و گزارش‌دهی بیماری‌هایعفونی منتقله از غذا و مسمومیت‌های غذایی است چرا که افزایش بروز و شیوع اینبیماری‌ها لزوم بازنگری سیاست‌های غذایی و بهداشتی را به دنبال خواهد داشت.
بهدلایل متعدد بیماریهای منتقله از غذا امروزه در دنیا رو به گسترش است و هرسالهموجب ابتلاء و مرگ و میر تعداد قابل توجهی از مردم میشود حتی در کشورهای صنعتیسالانه بیشتر از 30% مردم به بیماریهای منتقله از غذا مبتلا میشوند.
برای اصلاحنقاط ضعف زنجیره سلامت غذا و برنامه‌ریزی جهت اصلاح و بهبود تغذیه نیازمند اطلاعاتدرستی از وضعیت بیماریهای منتقله از غذا (Food borne disease) می‌باشیم که این مهمبا برقراری نظام کشوری مراقبت بیماریهای منتقله از غذا حاصل خواهد شد .
تعریف طغیان بیماریهای منتقله از طریق اب و غذا:
ابتلاء دو نفر و بیشتر به بیماری گوارشی که سابقه استفاده از غذا یا آب مشترک را نیز داشته باشند.
بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن:
- فلج اطفال
یک عفونت حاد ویروسی با دامنه ای متغیرازعفونت بدون علامت تا مننژیت آسپتیک ، فلج و مرگ است. که عامل آن ویروس وحشی پولیو است که در سه تیپ ( 1و2و3 ) می تواند ایجاد بیماری کند.وقوع بیماری فلج اطفال پیش از برنامه گسترش ایمن سازی در سراسر جهان اتفاق می افتدبا پیشرفت برنامه EPJ بیماری تحت کنترل نسبی درآمده ولی کماکان در گوشه کنار جهان هراز گاهی همه گیری هایی روی می داد. با آغاز ریشه کنی پولیو در جهان در حال حاضر موارد به 7 کشور پولیو آندمیک محدود شده است.
هدف کشوری : ریشه کنی فلج اطفال
تعریف ریشه کنی : یعنی زمانی که هیچ موردی از فلج اطفال بروز نکند و عامل بیماری ( ویروس وحشی فلج اطفال ) به طور کلی از محیط حذف شود.
- راهکارهای حصول به ریشه کنی فلج اطفال :
1- ایمن سازی جاری ( Routineimmunization )
2- ایمن سازی تکمیلی ( Supplementary-immunization )
الف) شامل دوره های ملی ایمن سازی ( Nips )
ب) شامل ایمن سازی پاکسازی ( Mopping-up )
3- مراقبت ( Surveillance )
مراقبت بدین معناست که همه موارد مظنون به فلج اطفال در کلیه سنین و افراد مبتلا به فلج شل حاد از جمله گیلن باره در سنین زیر 15 سال باید مورد جستجو وبررسی قرار گیرند که از این طریق می توان جمعیت های در معرض خطر، مناطق پر خطر و جاهایی را که ویروس وحشی کماکان وجود دارد شناسایی و برای مفابله با آن برنامه ریزی نمود.
2- سرخک :
این بیماری حاد بثوری بسیار سری با قدرت انتشار بالاست.
علائم مقدماتی آن شامل تب ، احتقان ملتحمه (Conjunctivitis ) ، آبریزش از بینی ( Coryza ) ، سرفه و دانه های قرمز بر روی سطح مخاطی دهان: ( Koplik Spots ) می باشد. معمولاً در روز سوم تا هفتم بعد از بروز ثبورات ابتدا در صورت ( ناحیه خط مو) ظاهر شده و سپس به تمام بدن گسترش می یابند که به طور معمول 7-4 روز باقی می مانند. دوره نهفتگی بیماری 14-7 روز می باشد. انسان تنها مخزن ویروس محسوب می شود. بیماری از دیدگاه نحوه گزارش دهی در گروه A سازمان جهانی بهداشت از نظر بیماری های قابل گزارش قرار دارد ( گزارش موارد بیماری الزامی است و باید با سریع ترین راههای ممکن نظیر تلفن صورت پزیرد ).
- هدف کشوری :
یکی از اهداف بسیار مهم سازمان بهداشت جهانی در جهت مقابله با بیماری ها ، حذف سرخک می باشد که به معنای توقف انتقال محلی بیماری در یک ناحیه بزرگ جغرافیایی است و در این حالت بدنبال ورود یک فرد مبتلا به منطقه ، انتقال بیماری روی نمی دهد. در این مرحله (حذف ) تداوم مداخله در اقدامات مورد نیاز است.
- استراتژی ها :
اقدامات لازم در راستای نیل به این هدف ( حذف بیماری ) برنامه های جدید ایمن سازی ( بعد از اعلام مرحله ی حذف شیوه ی اجرای واکسیناسیون آن نسبت به مرحله کنترل آن تغییر یافته است) و مراقبت در جهت حذف زنجیره انتقال ویروس در جامعه است.
بدون شک کار تقویت پوشش ایمن سازی و اجرای برنامه هاب تکمیلی آن درگروههای سنی مختلف بر اساس شواهد اپید میولوژی به منظور حذف زنجیره انتقال نقش بسیار مهم و اساسی خواهد داشت. در کنار این استراتژی تقویت برنامه های آزمایشگاهی جهت تشخیص قطعی موارد سرخک منطبق بر برنامه های دقیق عملیاتی به عنوان مکمل کار ایمن سازی ضرورت بسیار دارد.
- بطور کلی نظام مراقبت در مرحله ( حذف ) بر موارد زیر متمرکز خواهد بود :
1- کشف سریع تمامی موارد مظنون به بیماری
2- اثبات آزمایشگاهی موارد مظنون
3- شناخت کلیه موارد شاخص (مورد اولیه )
برای این منظور کلیه موارد مظنون به سرخک بایستی مورد بررسی اپید میولوژی قرار گرفته و پس از تهیه ی نمونه (سرم - ترشحات گلو - ادرار) اقدام به ایمن سازی تکمیلی برای اطرافیان بیماری شود.
برای جمع آوری داده های بالینی و آزمایشگاهی لیست خطی و فرم بررسی تهیه شود. درحال حاضر تشخیص بر مبنای آزمایش سرولوژیک و اندازه گیری آنتی بادی از نوع IGM می باشد.
بیماریهای رفتاری:
بیماری ایدز (HIV/AIDS)
مقدمه و اهمیت بهداشتی :
بیماری ایدز مهم ترین بیماری عفونی نوپدید در قرن بیستم است که در کمتر از 25 سال میلیونها نفر را در جهان مبتلا و یا به هلاکت رسانده است . در سال 1981 پنج مورد پنومونی ناشی از پنوموسیستیس کارینی در مردان هم جنس باز در لوس آنجلس گزارش گردید در حالیکه این بیماری قبل از ارائه گزارش مذکور نوعی نئوپلاسم بسیار نادر به حساب می آمد و در افراد مسن عارض می شد . سارکوم کارپوزی و پنومونی پنوموسیستیس کارینی در افراد همجنس باز می تواند در ارتباط با نقص ایمنی زمینه ای باشد و سرانجام اختلال ایمنی ناشناخته به نام سندروم نقص ایمنی اکتسابی ( AIDS ) شناخته شد .
در طول سالهای 1983 – 1981 – بالغ بر 2800 مورد AIDS از امریکا و 21 کشور دیگر گزارش گردید این رقم سیر تصاعدی را طی کرده بطوریکه در سال 2003 تعداد موارد جدید 5 میلیون مورد ذکر شده است .همه روزه حدود 14000 مورد جدید عفونت ناشی از ویروس ایدز در سطح جهان حادث می شود که 95 درصد آن در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد . از آغاز پاندمی ایدز در جهان تا اواخر سال 2003 بیش از 22 میلیون مورد مرگ اتفاق افتاده است که فقط 3 میلیون مورد مرگ در سال 2003 رخ داده است . اگر انقلابی در واکسیناسیون و درمان بیماران صورت نگیرد جمعیتی فراوان به این بیماری مبتلا و یا از بین خواهند رفت چرا که ویروس در حال گسترش است و موارد ایدز و مرگ های ناشی از آن در سطح جهان رو به افزایش می باشد . بطوریکه انتظار میرود عفونت ناشی از HIV به عنوان دومین علت عفونی مهم منجر به مرگ در سطح جهان تبدیل و این حقیقت تلخ و تغییر الگوهای ابتلا در دهه های مختلف حاکی از اهمیت موضوع و لزوم توجه همه جانبه به بیماری ایدز و عفونت HIV و پیشگیری بیماریهای رفتاری و حذف زمینه های بروز آن است .
این اهمیت در گروههای خاص که دارای رفتارهای پرخطر هستند و زمینه انتقال بیماری را دارند و همچنین افرادی که دارای مشاغل پرخطر می باشند بیشتر مورد توجه قرار دارد لذا به منظور تعیین شیوع ویروس ایدز در گروههای فوق طرح بررسی شیوع HIV در گروههای دارای رفتار پرخطر و در معرض خطر طراحی شده تا بتواند به میزان شیوع HIV در دو گروه دارای مشاغل پرخطر و دارای رفتار های پرخطر را تخمین زد و با توجه به میزان شیوع مداخلا ت مناسب طراحی گردد.
اپیدمیولوی توصیفـی :
1 - دوره نهفتگی ( دوره کمون ) : این دوره متغیر است و هر چند فاصله زمانی بین ورود ویروس به بدن و مثبت شدن تست سرولوژیک در حدود 3 – 1 ماه است ولی فاصله بین عفونت ناشی از HIV و تشخیص ایدز از دو ماه تا 10 سال متغیر است .
2 –سیر طبیعی : طیف بالینی عفونت ناشی از HIV از حالت ناقلی بدون علامت تا ایدز آشکار متفاوت است . این بیماری ممکن است با یک بیماری ساده مثل آنفلوانزا شروع و با آدنوپاتی ژنرالیزه ادامه یابد و نهایتاً خود را بصورت سندرم نقص ایمنی اکتسابی ( AIDS ) ، عفونت های فرصت طلب ناشی از آن ، سارکوم کاپوزی و دمانس نشان دهد. همه بیماران از این مراحل عبور نمی کنند و در بسیاری از موارد ذیل اولین تظاهر این سندرم سارکوم کاپوزی یا پنومونی ناشی از پنوموسیستیس کارینی می باشد . بسیاری از افراد در معرض خطر گاهی بدون اینکه هیچگونه علامتی داشته باشند دارای آنتی بادی ضد HIV می باشند .
حدود 70 – 50 درصد مبتلایان به عفونت ناشی از HIVدر عرض 6 – 3 هفته بعد از عفونت اولیه دچار علائم حادی میشوند که از شدت های مختلفی برخوردار است و بروز آن در سیر بعدی بیماری تاثیر دارد . این علائم شامل تب – فارنژیت – لنفادنوپاتی – سردرد – خستگی – کسالت و بی اشتهایی و ... و کاهش وزن می باشد و به مدت 2 – 1 هفته باقی میماند و سپس به تدریج برطرف شده وارد مرحله نهفتگی میشود .
شدت علائم بیماری معمولاً تدریجی است و تظاهرات حاصله غیر اختصاصی بوده و با علائمی مثل لنفادنوپاتی – بی اشتهایی – اسهال مزمن – کاهش وزن – تب و خستگی مشخص میگردد . میزان تبدیل عفونت ناشی از HIV به AIDS مشخص نیست ولی مطالعات انجام گرفته حاکی از آن است که در صورت عدم مصرف داروهای ضد ویروس 20 – 15 درصد مبتلایان به عفونت ناشی از HIV در عرض 5 سال , 5 درصد در عرض 10 – 7 سال دچار ایدز خواهند شد . بدون مصرف داروهای اختصاصی میزان مرگ ناشی از AIDS درحد بالائی قرار دارد و 90 – 80 درصد بیماران در عرض 5 – 3 سال پس از تشخیص بیماری جان خود را از دست می دهند .
یکی از عواملی که در سیر طبیعی بیماری تاثیر بارزی دارد سن مبتلایان است به طوری که شیرخوارانی که در دوره پری ناتال به عفونت ناشی از ویروس ایدز مبتلا میشوند با سرعت بیشتری دچار بیماری ایدز میگردند . بیمارانی که دچار کاندیدیازیس شدید دهان یا واژن هستند و نیز بیمارانی که مبتلا به لوسمی Hairy cell یا هرپس زوستر منتشر می باشند با سرعت بیشتری دچار ایدز می شوند . ضمناً بیمارانی که دچار کاهش شدید لنفوسیت های CD4 هستند و سلولهای CD4 آنها کمتر از 200 میلی متر مکعب خون است خیلی سریعتر از آنهایی که سلولهای CD4 آنها بیش از 500 میلی متر مکعب خون است به سوی ایدز پیش می روند .
انتشار جغرافیایـــی :
الف : وضعیت جهانی و منطقه ای بیماری آلودگی به ایدز در جوامع مختلف متفاوت است . در سال 1993 روزانه 8500 نفر ( در هر دقیقه 6 نفر ) به این ویروس آلوده شدند . این رقم در سال 1998 به روزانه 22000 نفر ( در هر دقیقه 15 نفر ) و در سال 2000 روزانه 36000 نفر ( در هر دقیقه 25 نفر ) افزایش یافته است .
لینکهای مرتبط :
*دریافت برنامه استراتژیک استانی HIV/AIDS
* برنامه عملیاتی: مقابله با ایدز استان کرمانشاه (مرکز مشاوره)
* دستورالعمل بالینی ارزیابی بیمار مبتلا به HIV/AIDS ودرمان ضدرتروویروسی در بزرگسالان و نوجوانان
*Evaluation of Patient with HIV/AIDS*
سل و جذام :
|
گردش کار در سیستم ادغام به صورت زیر است:
فرد دارای سرفه مزمن که به خانه بهداشت در روستا یا مرکز بهداشتی در مانی در شهر مراجعه میکند، بعد از آموزش، از او نمونه گیری خلط با شرایط استاندارد بعمل آمده و فرم شماره 1 در 3 برگ در خانه بهداشت و در 2 برگ در مرکز شهری برای او تکمیل میگردد که یکی از برگه ها در خانه بهداشت یا مرکز بایگانی میشود و نمونه ها به مرکز بهداشتی درمانی یا در مراکز شهری مستقیم به آزمایشگاه سل فرستاده میشود مرکز بهداشتی درمانی بعد از ثبت در دفتر موارد مشکوک و با رعایت نحوه ارسال، نمونه ها را در اسرع وقت (حداکثر طی یک هفته بعد از اولین نمونه خلط) به آزمایشگاه سل شهرستان ارسال میکند و یک برگ فرم شماره 1 را بایگانی میکند. بعد از بررسی توسط آزمایشگاه نتیجه حداکثر بعد از 48 ساعت از دریافت نمونه به آن مرکز ارجاع داده میشود. اگر بیمار طبق تعریف مبتلا به سل نباشد به پزشک معرفی میشود تا 2 هفته آنتی بیوتیک دریافت کند. بعد از دو هفته مجددا" پیگیری میشود و طبق الگوی بررسی فرد مشکوک به سل بررسی ادامه یابد، اگر بعد از 2 هفته بهبودی نداشت مجددا" سه نمونه خلط وCXR گرفته شده و مطابق الگوی کشوری پیگیری لازم انجام میشود
در صورتی که بیمار طبق تعریف مبتلا به سل باشد در مرکز بهداشتی درمانی توسط کاردان و پزشک برای او تشکیل پرونده داده شده و اسم او در دفتر ثبت بیماران درج میگردد. ابتدا نوع سل، مورد بیماری و گروه درمانی تعیین میشود (مطابق کتاب)دوز دارو مطابق پروتکل توسط پزشک مرکز تعیین میشود. کارت درمان در دو نسخه یکی در پرونده (در مراکز روستایی) و یکی برای بهورز تکمیل میشود، سپس کارت همراه بیمار به بیمار داده شده و همانجا اولین دوز دارو را مصرف میکند و در مراکز روستایی به بهورز معرفی میشود تا تحت نظارت مستقیم دارو مصرف نماید و در مراکز شهری کاردان این وظیفه را بعهده دارد، بیمار توسط کاردان و پزشک باید طبق استاندارد آموزشی بیمار، آموزش داده شود. برای بیمار ناظر بر درمان از پرسنل انتخاب میشود، به صورت تلفنی همانروز به پزشک هماهنگ کننده سل شهرستان اطلاع داده میشود و شماره سل از ایشان دریافت میگردد. هماهنگ کننده سل شهرستان حداکثر طی 2 هفته اول تشخیص بیمار باید از آن مرکز بهداشتی درمانی بازدید کرده و پرونده بیمار را بررسی کند و اشکالات احتمالی را رفع کند، در مراکز روستایی روز بعد از تشخیص، بهورز مربوطه توسط پزشک و کاردان آموزش داده شود و داروی لازم برای بیمار به بهورز داده میشود و در مراکز شهری این وظیفه بعهده کاردان است، بررسی اطرافیان در بیماران اسمیر مثبت در هفته اول تشخیص انجام میشود، پزشک در مرحله حمله ای باید هر 2 هفته بیمار را ویزیت کند و بعد از مرحله حمله ای هر ماه بیمار باید ویزیت گردد. در صورت بروز عارضه فاصله ویزیتها کمتر خواهد بود بعد از اتمام درمان یا فوت و ...پرونده به پزشک هماهنگ کننده سل شهرستان ارسال میگردد و کارت فرعی درمان در پرونده خانوار بایگانی میگردد.
در موارد MDR در بدو تشخیص پزشک هماهنگ کننده سل شهرستان و رئیس مرکز بهداشت شهرستان در عرض 2 هفته اول بیمار را ویزیت کرده و از نظر اجرای درمان تحت نظارت مستقیم و جلب همکاری بیمار، او را ارزیابی میکنند و بیمار هر ماه توسط پزشک هماهنگ کننده سل شهرستان به صورت منظم ویزیت میشود و پزشک هماهنگ کننده سل استان و رئیس مرکز بهداشت شهرستان نیز هر 3 ماه یکبار بیمار را ویزیت میکند
|
|
|
|
مالاریا:
- هدف کلی :
· شناسایی بیماران مبتلا به مالاریا
- اهداف اختصاصی :
· بیماریابی ، درمان و پیگیری بیماران مبتلا به مالاریا
· پیشگیری از عوارض بیماری
· کاهش ابتلا ء و هزینه های اقتصادی ناشی از بیماری
· افزایش سلامتی و طول عمر بیماران
- برنامه ها و سطوح ارائه خدمات :
1- خانه بهداشت :
· بیماریابی و تهیه لام خون محیطی از افراد تب دار مشکوک به مالاریا
· ارجاع بیماران شناسایی شده به پزشک و نظارت بر درمان آنها
· پیگیری بیماران تا بهبودی کامل و تهیه لام خون محیطی از افراد بیمار بصورت ماهیانه تا یکسال
· آموزش به عموم مردم و بیماران در خصوص نحوه صحیح مصرف دارو و پیشگیری از ابتلاء
· همکاری با مسولین در خصوص سم پاشی و نفت پاشی منطقه
· شناسایی ژیت های لاروی
· گزارش سریع موارد مثبت و فعالیتهای انجام شده به مراکز بهداشتی درمانی
2- مراکز بهداشتی درمانی:
· هماهنگی و آموزش مستمر بهورزان
· تدارک لازم در خصوص تهیه و در اختیار گذاشتن لام ، لانست ، پنبه ، الکل و دارو به خانه های بهداشت
· پایش ، نظارت و کنترل نحوه صحیح لام گیری و ارسال سریع لامهای تهیه شده به آزمایشگاهها
· ارسال گزارش عملکرد فعالیتهای خانه های بهداشت به مرکز بهداشت شهرستان
3- مرکز بهداشت شهرستان :
· آموزش رده های میانی پرسنل بهداشتی
· تهیه دارو و وسایل لام گیری و تحویل به مراکز بهداشتی درمانی
· هماهنگی و پشتیبانی اجراء برنامه های کشوری
· پایش و نظارت دقیق مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت
· گزارش سریع موراد مثبت و فعالیتهای مراکز بهداشتی درمانی به مرکز بهداشت استان
4- مرکز بهداشت استان :
· برگزاری جلسات آموزشی برای کارشناسان ستادی شهرستانها
· ابلاغ برنامه های کشوری به مراکز بهداشت شهرستانها جهت اجراء
· هماهنگی و تدارک برنامه ای مورد نیاز جهت اجراء
· پایش و نظارت برنامه ها در شهرستانها ی تابعه - آنالیز داده های مرکز بهداشت شهرستانی
· گزارش اقدامات و فعالیتهای انجام شد ه به مرکز مدیریت بیماریها